Wie in deze tijd van politieke onrust een boek schrijft over vrede op aarde moet wel naïef zijn, of veel geloof hebben. Zo was mijn voorverstaan bij het lezen van de titel van dit boek, waarin Stefan Paas op zoek gaat naar het verhaal van het christelijk geloof in een cultuur van onbehagen. Om te beginnen: naïef is Paas niet. Hij benoemt de uitdagingen van de huidige tijd zonder terughoudendheid. Daarnaast benoemt hij ook dat de robuuste overtuigingen over het heil van God ook in christelijke kring verloren zijn gegaan: we zijn verlegen met het goede nieuws.
Bescheiden
Vrede op aarde is ook niet een boek van veel onverschrokken geloof. Paas is vooral bescheiden. Reken als lezer niet op een christelijk triomfantalisme ten opzichte van een falende ‘wereldse’ cultuur, maar reken vooral op een hand in eigen boezem. De persoonlijke geloofservaring, waar voor Paas de missiologie begint en die eerder voor groei heeft gezorgd, is lastig overdraagbaar wanneer men de geloofstaal niet spreekt. De achterliggende vergeestelijkte reddingsleer – die een scherp onderscheid maakt tussen ‘verloren’ en ‘gered’ – resoneert niet meer met de gevoelswereld van nu, omdat het alleen mensen aanspreekt met een religieuze achtergrond.
Akkers van God
Vrede op aarde is een boek waarin het christelijk geloof wordt uitgedaagd om over God te spreken ín concrete contexten waarin het heil persoonlijk ervaren kan worden. Paas gaat op zoek naar ‘akkers van God’, waar het ontmoeten van God weer lichamelijk wordt, iets dat de mensen mee kunnen maken. Het christendom zoekt in deze tijd naar onderlinge vrede, verzoening en recht. In plaats van verlost te worden uit een verloren schepping, mag de mens deelgenoot zijn van de verlossing van de schepping.
Dat hierbij het scherpe onderscheid tussen ‘wij’ en ‘zij’ komt te vervallen, beschouw ik als winst. Wel is er een onderscheidend principe: christelijk handelen is je ontdoen van je eigen belang. Dit is de manier waarop God in Christus in deze wereld verschijnt. Paas schrijft: ‘Telkens weer verschijnt Gods bediening niet vanuit rijke mogelijkheden, bij voor de hand liggende verwachtingen en op de vleugels van optimisme, maar juist daar waar niets is, waar alles de andere kant op wijst, en waar de onmacht ons overspoelt’ (p. 42). Deze fundamentele karakterschets van Gods heil had voor mij nog wat meer uitgewerkt mogen worden in het licht van de urgentie waarmee de crises van de huidige tijd worden beleefd. Hoe gaan we deze ‘mission impossible’ te lijf met alle christusgelijkvormige zwakheid die we in ons dragen?
Een mooie uitdaging
Mijn aanvankelijke idee van een tegenstelling – naïviteit óf geloof – was gebaseerd op een misvatting. Ik las de titel Vrede op aarde als een plan voor wereldvrede, als een overmoedige poging om nu maar eens het eindscript te gaan schrijven voor Gods toekomst. In plaats daarvan wordt niet de omvang, maar de werkwijze beschreven. Dat maakt dat de insteek van het boek zowel bescheiden is als ver kan reiken. Het kan een lastig boek zijn voor wie een minder positief mensbeeld heeft dan Paas, of voor wie op zoek is naar een afbakening van het christendom ten opzichte van de wereld. Het boek is een mooie uitdaging voor wie op deze wereld nog ‘akkers van God’ wil ontwaren en daarop wil participeren in Gods heil.
Paas, S., ‘Vrede op Aarde. Over heil en redding in deze tijd’.
Utrecht: KokBoekencentrum, 2023. 368 pagina’s. €29,99.
