Wie graag een preek over de preek wil horen is bij deze uitgenodigd eens in de banken aan te schuiven bij Kees van Ekris. Daarvoor hoef je niet eens op zondag ergens naar een samenkomst, maar dat kan gewoon op je eigen bank of tuinstoel – met Dialoog, dans en duel op schoot.
Iedereen die wel eens preekt weet dat het een mengelmoes aan ervaringen oplevert: hoop en vrees, vreugde en strijd. Telkens weer de arena die we een kansel noemen betreden vraagt om doorzettingsvermogen, geloof, gevoeligheid en praktische wijsheid. Het is Kees van Ekris (1972), theoloog, voorganger, podcastmaker en sinds oktober 2023 ‘theoloog des vaderlands’, gelukt om dat alles met dit boek uit te delen. Terwijl ik las werd ik enthousiaster over de pracht van de preek en het wakkerde mijn geloof aan in de kracht van de verkondiging. Dialoog, dans en duel is een eerlijk, doorleefd en inspirerend boek – het is een preek over de preek.
Het boek opent met een hoofdstuk over missionaire intelligentie. Dat is een belangrijke waarde bij van Ekris. Het gaat om, zoals de ondertitel al zegt, preken voor tijdgenoten. Prediking staat midden in het leven en is in staat dáár iets van God te brengen. Om dat te kunnen moet je als prediker tal van werelden met elkaar verbinden. Daarover gaat het gros van de resterende hoofdstukken. Je neemt niet alleen deel aan het Woord, maar participeert ook in je eigen tijd. Je legt niet alleen uit, maar je bewaart ook een geheimenis. Je brengt niet alleen een boodschap dichtbij, maar zoekt ook de confrontatie. Het gaat niet alleen over anderen, maar ook over jezelf.
Al deze facetten geven iets weer van de complexiteit van de prediking en de vele spanningsvelden waarin het plaatsvindt. Van Ekris drukt die complexiteit niet dood door er een keurige methode overheen te leggen. Veel blijft naast elkaar staan. Daarmee is het niet een boek om gemakkelijk in enkele hoofdgedachten of praktische punten samen te vatten. Het reikt dimensies aan die de preek rijker, wijzer en actueler maken. Wil je die meekrijgen, dan zal je er bij stil moeten staan – ze op je in moeten laten werken. Elk hoofdstuk sluit daarom ook af met uitgebreide en zorgvuldig doordachte ‘vertragende vragen’ gericht op individuele doordenking van predikers of voor in de kerkenraad samen met de prediker. Zoals in heel het boek gaat het dan niet alleen over de preek zélf, maar ook over de persoon van de prediker.
Dialoog, dans en duel is volop geworteld in zowel het beste van de homiletische literatuur als de leefwereld van predikanten (dankzij de ervaringskennis die Van Ekris in diverse rollen heeft opgedaan). Dat maakt het niet alleen tot een degelijk boek, maar ook een eerlijk boek. De prediking is een ‘waagstuk’ (Miskotte) en soms vraag je je af of wat we wagen niet onmogelijk is. Die werkelijkheid wordt recht in de ogen gekeken, zonder daarbij de hoop te verliezen, God en de medemens te vergeten of de lat lager te leggen. Dat spiegelt, troost en roept herkenning op. Precies zoals een goede preek dat ook doet.
Kees van Ekris. Dialoog, dans en duel: Preken voor tijdgenoten.
Utrecht: KokBoekencentrum, 2022. 352 pagina’s. €24,99.